Maatwerk in leren en ontwikkelen: Op zoek naar ruimte in de regels voor kinderen en jongeren bij ACIC

Elke leerling een passende plek, dat is de bedoeling van passend onderwijs. Helaas groeit het aantal leerlingen dat thuis komt te zitten nog altijd. Een aanzienlijk deel van hen heeft de diagnose autisme. Zij lopen vaak vast op een of meer reguliere scholen, gaan naar het speciaal onderwijs (cluster 4 school), vaak met daarbij ambulante begeleiding en/of ggz-behandeling. Een deel van hen komt helemaal thuis te zitten, soms is er sprake van een klinische opname of een (dreigende) gedwongen uithuisplaatsing. Wat grote mentale gevolgen én hoge kosten met zich meebrengt.

Net als andere kinderen groeien zij op in de Nederlandse prestatie- en maakbaarheidscultuur, die als uitgangspunt heeft dat alle kinderen ongeveer op dezelfde manier leren en zich ontwikkelen. En dat iedereen succesvol kan zijn, als je maar je best doet. Kinderen die niet in dit systeem ‘passen’ worden nogal eens gezien als ongemotiveerd, of er wordt een psychisch diagnosetraject gestart. Hierdoor gaan deze kinderen zelf vaak ook denken dat zij zelf de oorzaak zijn van hun problemen. Zeker als zij niet alleen vastlopen op verschillende scholen, maar ook in de reguliere zorg. Dit alles is traumatisch voor de kinderen en vaak ook voor de ouders.

Thuiszittersinitiatieven

Overal in het land ontstaan initiatieven om thuiszitters een plek en nieuw perspectief te bieden. Zij vinden er een plek, soms voor enkele uren in de week, soms voor meerdere dagen. Die initiatieven zijn vaak gestart door ouders van een kind dat thuis zit, en kunnen uitgroeien tot kleinschalige zorgaanbieders voor een grote(re) groep kinderen die vast zijn gelopen in het onderwijs en de zorg.

Verkenning naar thuiszittersinitiatieven
In 2019 deed Movisie op verzoek van programma OPaZ een verkenning naar thuiszittersinitiatieven. Daarin wordt duidelijk dat ieder initiatief een eigen kleur en visie heeft, maar dat er ook enkele gemeenschappelijke elementen zijn waardoor deze initiatieven goed aansluiten bij de leerlingen om wie het gaat. Het Movisie-rapport geeft ook aandacht voor de positionering van deze initiatieven. Waar staan zij in het spectrum onderwijs-zorg? Financiering en contractering zijn ingewikkeld, niet alleen door het grijze gebied tussen zorg en onderwijs, maar ook omdat zij zich moeten verhouden tot veel verschillende gemeenten, zorgkantoren, wijkteams en samenwerkingsverbanden.

Als vervolg verdiept OPaZ zich verder in de positioneringsproblemen van thuiszittersinitiatieven door in te zoomen op twee initiatieven. We doen dat met een actieonderzoek bij LinaWijs en een analyse van de situatie van ACIC, waarvan deze rapportage de neerslag vormt.

AutismeCentrum In Contact (ACIC)

ACIC is een plek voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen met de diagnose autisme die zijn vastgelopen op school en vaak ook in de (jeugd)zorg. ACIC is gevestigd in Hilversum (regio Gooi & Vechtstreek). ACIC begeleidt kinderen vanaf ongeveer 4 jaar, tot jongvolwassenen van begin 20. Er is plek voor ongeveer 70 kinderen. De intensiteit van de begeleiding verschilt: sommige kinderen zijn er enkele uren per week, andere hele dagen. Veel kinderen hebben een combinatie van individuele en groepsbegeleiding. Naast kenmerken van autisme zijn de kinderen vaak angstig en getraumatiseerd door een reeks mislukte ervaringen op school en in de zorg.

Rapport 'Maatwerk in leren en ontwikkelen'

Lees hier het hele rapport Maatwerk in leren en ontwikkelen.