De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) regelt de rechten van psychiatrische patiënten die te maken hebben met verplichte zorg of een verplichte opname in de ggz. De Wvggz is op 1 januari 2020 ingegaan.
Voor wie geldt de Wvggz?
De Wvggz geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen. In de wet heten zij; 'betrokkene'. Als er geen vrijwillige zorg mogelijk is om dat ernstig nadeel weg te nemen, kan de rechter verplichte zorg opleggen.
Andere voorwaarden zijn dat de verplichte zorg:
- de enige manier is om het ernstige nadeel weg te nemen;
- proportioneel is (in verhouding staat tot het op te lossen ernstig nadeel);
- effectief is (resultaat oplevert).
De Wvggz is er niet voor mensen met een verstandelijke beperking of dementie; voor hen geldt de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd).
Procedures
De Wvggz kent twee procedures om te komen tot verplichte zorg:
- Een zorgmachtiging via de rechter
- Een crisismaatregel via de burgemeester
Invloed van de patiënt
De patiënt houdt zo veel mogelijk de eigen regie tijdens de hele periode van verplichte zorg, bijvoorbeeld met een eigen plan van aanpak, een zorgkaart of een zelfbindingsverklaring. Hulpverleners moeten regelmatig met de patiënt overleggen en de zorg samen evalueren.
Patiënten hebben recht op uitleg in begrijpelijke taal. Zo nodig is een tolk beschikbaar op de hoorzitting. Een patiëntenvertrouwenspersoon kan advies en bijstand geven en samen met de patiënt opkomen voor zijn of haar rechten.
Participatie (meedoen in de samenleving)
Tijdens de verplichte zorg moet er steeds aandacht zijn voor de maatschappelijke participatie van de patiënt. Hij moet dus zo veel mogelijk mee kunnen blijven doen in de maatschappij of alvast voorbereid worden om na de behandeling weer een maatschappelijk leven op te bouwen.
Betrokkenheid familie
Familieleden en andere directbetrokkenen kunnen straks meer betrokken worden bij de beslissing of verplichte zorg nodig is en de uitvoering daarvan. Familievertrouwenspersonen zullen advies en bijstand geven aan familieleden en andere directbetrokkenen van patiënten die verplichte zorg ontvangen.
Verplichte zorg voorkomen
De nieuwe wet is primair gericht op het zo veel mogelijk voorkómen van verplichte zorg en, als dat niet mogelijk is, de inzet van zo weinig mogelijk dwang en een zo spoedig mogelijke afbouw. Bij verplichte zorg voor kinderen en jongeren is er extra aandacht voor mogelijke nadelige gevolgen van de verplichte op de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling op langere termijn.