Intensieve begeleiding aan jongeren tussen wal en schip
Frank Wienen en Justin Mul ontmoetten elkaar toen ze beiden werkten binnen de residentiële (gesloten) jeugdzorg. Ze zagen veel kinderen binnenkomen van wie ze dachten ‘dat is geen kind voor de gesloten jeugdzorg, dat had voorkomen kunnen worden’. Ook verbleven jongeren (soms onnodig) lang binnen die geslotenheid. En nazorg miste. Los van het feit dat Frank en Justin graag wilden ondernemen om zo hun eigen organisatiecultuur te kunnen bepalen, waren dit redenen genoeg om Rubix Zorg te starten.
Rubix zorg is een voorbeeld van een organisatie die het net wat anders doet als het gaat om complexe zorgvragen.
Buiten de kaders
“Als wij werken met jongeren en ergens een mogelijkheid zien of we denken dat het ‘out of the box’ wel kan, dan willen we dat gewoon doen. We willen daarin niet geremd worden. Dat was jarenlang vaak wel het geval. En dan is er maar één mogelijkheid, dan moet je zelf iets gaan doen,” vertelt Frank. Zo ontstond Rubix Zorg, een zorginstelling die intensieve, ambulante coaching voor jongeren biedt. Dit doen zij vanuit jarenlange ervaring en expertise. Enerzijds ter voorkoming van een plaatsing in de residentiële jeugdzorg en anderzijds om nazorg voor jongeren die vanuit de geslotenheid terugkeren in hun eigen omgeving te faciliteren. Daarbij gelooft Rubix Zorg in de eigen kracht van deze - als heftig en zwaar bestempelde - groep jongeren.
“Het ‘out of the box’ denken is onze kracht,” vertelt Justin. “Het gebeurt nu inderdaad bijna niet dat we geremd worden. Gemeenten zijn blij dat wij buiten de kaders durven denken. We hebben niet een standaard oplossing, maar doen wat nodig is.” Per casus wordt de werkwijze afgestemd op en met de jongere, waarbij de invulling van de hulpvraag per individu verschilt.
"Bij Rubix Zorg starten we een traject met contact maken. We investeren in de vertrouwensband, zo lang als nodig is."
Vertrouwensband
Wat maakt Rubix Zorg anders? “Bij Rubix Zorg starten we een traject niet met doelen,” begint Frank. “We hebben ze echt wel in ons achterhoofd, maar we beginnen met contact maken. Een vertrouwensband maakt dat de jongere gaat accepteren wat de begeleider van hem of haar wil. Daar investeren we in, zo lang als nodig is. Dat gaat over onvoorwaardelijkheid. We pushen niet, maar bieden ons wel aan. We zijn er, gaan pas weg als de afspraak erop zit, en komen de volgende dag weer. Ook als jongeren niet willen of niet meewerken. Al het resultaat dat we behalen, willen we met de jongeren behalen. We wijzen jongeren nooit af op basis van de problematiek, wat voor gedrag ze ook vertonen. Dat klinkt misschien simpel, maar eigenlijk is dit het moeilijkste wat er is.”
Rode draad
Frank vertelt verder: “Eigenlijk is het altijd crisis als wij komen. De enige noodgreep die er is, is dat deze kinderen uit huis geplaatst worden. Ze gaan ergens naar een instelling, waarvan we niet 100% zeker weten of het voor de jongere de juiste is. Maar ze gaan toch, thuis gaat het niet meer. Dan zeggen wij, dat laten we niet gebeuren. En als het gebeurt, hebben wij er alles aan gedaan om het te voorkomen.” Normaal gesproken stopt ambulante zorg wanneer jongeren naar de geslotenheid gaan en neemt de instelling het over. Rubix Zorg doet het net even anders. Medewerkers gaan op bezoek bij de jongeren, werken samen met de gesloten instelling en pakken een stukje verlofbegeleiding op.
"Wat er ook gebeurt, we gaan niet weg. We blijven betrokken bij de jongeren."
“De rode draad binnen onze organisatie is dat we altijd werken volgens onze visie en missie,” legt Justin uit. “Dat betekent: op het moment dat we een traject beginnen, gaan we het met zijn allen aan. Wat er ook gebeurt, we gaan niet weg, we blijven betrokken en gaan met de jongere mee.” Dat meegaan mag best letterlijk genomen worden. Justin en Frank maakten het mee dat een jongere vanuit begeleiding door Rubix Zorg naar de geslotenheid moest. Het plan was hem met een busje op te halen. Dat lieten de twee niet gebeuren. “Die jongen was 13 jaar. We zeiden tegen elkaar, die laten we niet met een busje meegaan, dan doen we het zelf wel. Dus haalden we hem op en brachten hem naar de instelling. Dat ging hartstikke goed. Met dat stapje extra, kun je het verschil maken,” vertelt Justin enthousiast.
Behaalde resultaten
Wat is het resultaat van deze aanpak? Justin: “Als je kijkt naar de individuele casussen, gaan we soms met kleine stappen vooruit. Bijvoorbeeld dat we ergens binnenkomen, waar niemand binnenkomt. Maar we zien ook dat jongeren weer naar school gaan en perspectief hebben op hun leven, dat zijn echt resultaten die we met elkaar behalen. Bovendien is een minimaal aantal van de jongeren die wij begeleiden uit huis geplaatst. Langzaamaan komt er bij wijkconsulenten, jeugdbeschermers en gemeenten meer bewustzijn dat er meer mogelijk is dan een kind uit huis plaatsen. Dat gedachtegoed proberen we te verspreiden door het in de praktijk te brengen.”
Frank: “In het begin kregen we van hulpverlening die al aanwezig was nog wel eens de vraag wat we kwamen doen. Waar wij constant op hameren is dat wij willen samenwerken. We hoeven er niet voor altijd te blijven, integendeel. We haken aan bij een casus, proberen een brug te slaan tussen hulpverlener en de jongere. We willen doen wat nodig is, waarbij we altijd samenwerken om de jongere vooruit te helpen. En als het kan, dan gaan we er weer uit. Daarvan beginnen andere hulpverleners nu de waarde in te zien.”
Actieonderzoek
Waarom het actieonderzoek? Binnen korte tijd is Rubix Zorg uitgegroeid tot een zorginstelling met 21 medewerkers. Groei doormaken om zoveel mogelijk jongeren te bereiken met hun visie, dat wilden Frank en Justin graag. Die groei roept wel vragen op. Hoe blijft de organisatie zo plat mogelijk? Welke mensen gaan voor Rubix Zorg werken? Hoe wordt de vertaling van de visie naar de praktijk gewaarborgd? Wie focust zich waarop? Wat als er nog tien jongeren bij komen? Kortom: wat te doen als Rubix Zorg nog verder groeit? Op die vraag proberen Frank en Justin een antwoord te krijgen door mee te doen aan het actieonderzoek. Justin: “Belangrijk is dat dit is wie we zijn en wat ons past. De mensen die bij ons werken moeten dit voelen. We zijn met zijn tweeën gestart. Dan heb je precies zicht op wat er gebeurt. Je weet waar je voor staat, wat je doet en hoe je dit overbrengt. De vraag was echt hoe we dit kunnen voortzetten nu we groter worden.”
"Het actieonderzoek helpt ons stil te staan."
“Het actieonderzoek helpt ons ook onderzoeken of we een methodiek hebben of misschien bewust niet. Je staat even stil en hebt andere organisaties die feedback geven, mensen die kritisch meedenken. Zo kwamen we uit op werken volgens de presentiebenadering, waarbij de relatie tussen cliënt en hulpverlener de basis vormt voor begeleiding,” vult Frank aan.
Invloed van het coronavirus
“Het coronavirus heeft nog geen grote, directe invloed op ons. Toen de maatregelen van het RIVM in maart voor het eerst werden gedeeld hebben we met elkaar onderzocht wat dan vitale zorg is. We zijn geen levens aan het redden en werken niet in ziekenhuizen, maar toen we kritisch met elkaar keken, zagen we wel dat we zoveel casussen hebben waarbij het al crisis is als we starten. Als wij de komende maanden alleen telefonisch contact hebben met onze cliënten, gaat het niet werken. Natuurlijk nemen we de maatregelen serieus. Als medewerkers klachten hebben, blijven ze thuis. Constant wordt afgestemd met de jongeren hoe de situatie bij hen thuis is. Het is gelukkig lekker weer, dus we kunnen buiten afspreken. En onze mensen zijn enorm creatief en oplossingsgericht.”