Wilsonbekwaam

Wanneer is iemand wilsonbekwaam?

Wilsonbekwaam betekent dat iemand:

• de informatie over zijn zorg en/of behandeling niet kan begrijpen en afwegen;
• niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn;
• en/of geen besluit kan nemen.

Gevolgen kunnen overzien

Dat iemand zich anders gedraagt dan anderen, of dat iemand zorg weigert, maakt hem nog niet wilsonbekwaam. Als die persoon bewust beslissingen neemt en de gevolgen kan overzien, kan hij niet wilsonbekwaam worden verklaard voor die beslissingen.

Misschien besluit een cliënt iets waar de familie niet achter staat. Wettelijk gezien mogen mensen echter ongunstige beslissingen over zichzelf nemen, als ze dat maar bewust doen.

Wilsonbekwaamheid moet per situatie beoordeeld worden

Een cliënt kan niet in één keer voor alle beslissingen wilsonbekwaam worden verklaard.

• De arts moet per situatie beoordelen of de cliënt daarover een beslissing kan nemen.
• Wilsonbekaamheid is daarom altijd 'terzake': voor de situatie waarin hij wilsonbekwaam is verklaard.

Beoordeelt een arts dat een cliënt wilsonbekwaam is voor een bepaalde situatie? Dan moet de arts dit aan de cliënt vertellen en in het dossier opnemen.

Wilsonbekwaamheid is niet gekoppeld aan een diagnose

Een diagnose leidt nooit automatisch tot wilsonbekwaamheid. Iemand met bijvoorbeeld een psychiatrische aandoening, een verstandelijke beperking of dementie is niet automatisch wilsonbekwaam. Dit wordt per situatie beoordeeld.

Hoe wordt wilsonbekwaamheid beoordeeld?

Wils(on)bekwaamheid wordt beoordeeld per situatie. Daarbij moet de arts meewegen hoe ingrijpend de beoogde zorg of behandeling is. Voor lichtere behandelingen zal een cliënt niet snel wilsonbekwaam worden verklaard.

Op het Kennisplein Gehandicaptenzorg staat een stappenplan voor het beoordelen van wilsonbekwaamheid (pdf).

Wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging

Iemand die wilsonbekwaam is heeft een wettelijk vertegenwoordiger.

De wettelijk vertegenwoordiger:

• behartigt de belangen van de cliënt op het punt waarvoor hij wilsonbekwaam is;
• is het aanspreekpunt bij uitwisseling van informatie over de gezondheidssituatie van de cliënt.

Wat gebeurt er als een wilsonbekwame cliënt zich verzet tegen zorg?

Soms blijft een terzake wilsonbekwame cliënt zich verzetten tegen een zorg of een behandeling. De zorgverlener mag de behandeling dan niet zomaar uitvoeren. De zorgverlener moet:

• beoordelen of er zonder die behandeling ernstige gezondheidsschade zou ontstaan;
• bekijken of andere zorg of behandeling mogelijk is.

Verzet van een terzake wilsonbekwame cliënt kan dus gevolgen hebben voor het uitvoeren van de behandeling of het geven van de zorg.

Wat gebeurt er als de vertegenwoordiger de zorg wel nodig vindt?

De vertegenwoordiger kan geen zorg of behandeling afdwingen. De wilsuiting van de cliënt en het oordeel van de arts gaan voor. Doorslaggevend is of er ernstige schade ontstaat zonder de zorg of behandeling waar de cliënt zich tegen verzet. De behandelaar beoordeelt dit.