Nieuw: gesprekstool voor maatwerk thuiszitters

In het najaar van 2018 organiseerde OPaZ samen met IPW en Significant twee series van elk vier workshops actieonderzoek rond de persona’s. Vijf deelnemers ontwikkelden samen de Sprintkaart: een gesprekstool voor ouders van kinderen die dreigen uit te vallen op school, of ondersteuning nodig hebben om naar school te blijven gaan. De Sprintkaart is een handig hulpmiddel voor het organiseren van een alternatief voor het multidisciplinair overleg, om te voorkomen dat gesprekken met onderwijs- en zorginstellingen spaak lopen.

Persona Sem

Projectgroep Sem

Tijdens de workshops eind 2018 zochten deelnemers naar innovatieve manieren om complexe zorgvragen aan te vliegen. De Sprintkaart is het resultaat van een samenwerking van drie ervaringsdeskundige ouders, een onderwijsconsulente en een cliëntondersteuner, die samenkwamen in de projectgroep rond persona Sem. Sem kan goed leren, maar vanwege zijn sociale beperking en zijn gevoeligheid voor prikkels is het regulier of speciaal onderwijs geen goede omgeving voor hem. In de praktijk blijkt het vinden van een passende oplossing voor jongeren als Sem niet eenvoudig. “Als ouder heb je een grote informatiehonger, maar je weet niet goed waar je moet beginnen,” vertelt Sara Stegen, een van de ervaringsdeskundigen uit projectgroep Sem. “Ouders hebben te maken met veel verschillende partijen, en het is niet altijd duidelijk wie welke rol en welke taken heeft. Daardoor kun je de regie verliezen.”

Gesprekstool

Maar wat hebben ouders dan nodig om terug aan het stuur te komen? Met die vraag ging de projectgroep aan de slag. “Vanuit onze eigen ervaring en de ervaring van mensen uit ons netwerk stelden we eerst de knelpunten en de behoeften van ouders vast. Op basis daarvan startten we met de ontwikkeling van een gesprekstool voor ouders: de Sprintkaart.” De werkvorm is een mix van scrum-technieken en de planmethode uit Het Groot Werkvormenboek van Sasja Dirkse-Hulscher en Angela Talen. Daarnaast zijn er technieken in verwerkt die sturen op out of the box denken. Grofweg heeft de Sprintkaart drie doelen:

Doel 1: Ouders aan zet

De Sprintkaart is ten eerste ontworpen voor ouders, om het makkelijker te maken om een oplossing te vinden voor een kind dat niet (meer) naar het reguliere onderwijs kan of ondersteuning nodig heeft. Als ouder maak je in dat geval in korte tijd een grote leercurve door. Sara: “Ontdekken wat op technisch, praktisch en wettelijk niveau mogelijk is voor jouw kind is een hele zoektocht. Met deze kaart willen we ouders duidelijk maken dat er heel veel kan. Tegelijkertijd willen we ze laten zien hoe belangrijk zij zelf zijn in het proces, en vertellen hoe zij zelf een sturende rol kunnen innemen.” 

Die sturende rol komt terug in de voorbereiding van het Sprintgesprek: de ouders bepalen van tevoren wie ze erbij willen hebben en verzamelen input waarmee zij het gesprek kunnen leiden. “Het idee dat iemand anders een gesprek kan leiden dan een school, samenwerkingsverband of gemeente komt vaak al niet bij mensen op,” aldus Sara. Doordat een Sprintgesprek wordt geleid door een ouder (of door een onafhankelijke gespreksleider), ontstaat een gelijkwaardige, transparante setting en wordt het makkelijker om greep te houden op de ontwikkelingen. 

Doel 2: Kind centraal

Uit het vooronderzoek van de projectgroep bleek ten tweede dat ouders handvatten nodig hadden om het kind meer centraal te stellen. De uitdaging hierbij is om niet meer te denken vanuit het aanbod in de regio, maar vanuit wat het kind nodig heeft. “We hebben zelf ervaren dat er vaak wordt gedacht vanuit standaard mogelijkheden en patronen, terwijl dat niet bij ieder kind past,” legt Sara uit. “Toen mijn zoon vijf jaar geleden uitviel op school was de meest voor de hand liggende optie een zorgboerderij. Maar mijn zoon heeft niks met dieren.” Daarom zocht ze verder, naar een oplossing die aansluit bij zijn kwaliteiten en interesses. Hij startte bij een evenementenbureau, waar hij zijn passie voor techniek kwijt kan, leerde met een personal trainer beter om te gaan met prikkels, en haalde met onderwijs thuis zijn TL-diploma. 

De Sprintkaart geeft ouders handvatten om hun kind als startpunt te nemen voor het gesprek met de verschillende betrokken partijen. Daardoor wordt het automatisch vanzelfsprekender om toe te werken naar een maatwerkoplossing.

Doel 3: Écht stappen zetten

Ten derde is de Sprintkaart bedoeld om sneller tot de juiste oplossing te komen. “Doordat er vaak veel verschillende partijen aan tafel zitten om een oplossing te vinden, is het soms moeilijk om knopen door te hakken,” vertelt Sara. “Bovendien is het lastig om met al die mensen tegelijkertijd afspraken te plannen, waardoor er grote tussenperioden kunnen ontstaan waarin er niks gebeurt.” 

De Sprintkaart draagt bij aan het inkorten van dit proces, want door snel stappen te zetten kun je educatieve achterstanden en negatieve effecten op emotioneel, mentaal en sociaal vlak beperken. Bij het Sprintgesprek benoemen de deelnemers daarom na één keer lang aan tafel zitten al concrete actiepunten. “Als je positief het gesprek in gaat, dan moet het lukken om iedereen mee te laten helpen. We willen immers allemaal hetzelfde: een oplossing die past en werkt voor het kind,” vertelt Sara. “Het is wel belangrijk dat je duidelijk en transparant bent over de gemaakte afspraken, zodat je elkaar er ook op kunt aanspreken. Alleen op die manier kun je écht stappen zetten.”

Inspiratiemodel en leidraad

Inmiddels is de Sprintkaart klaar voor gebruik. Je moet het zien als leidraad: je kunt hem van a tot z doorlopen, of er alleen de elementen uithalen die voor jou werken. Sara hoopt dat het middel ouders en kinderen verder brengt, maar ook dat het zorg- en onderwijsorganisaties inspireert om anders te denken. “Ik hoop dat mensen inzien dat de schade die een kind oploopt wanneer er geen oplossing is groter wordt naarmate de tijd verstrijkt. Als de leerachterstand te groot wordt kunnen ook andere problemen ontstaan bij een kind. Het gevoel nergens bij te horen, geen vriendjes of vriendinnetjes te hebben, en thuis te zitten terwijl anderen naar school gaan heeft op hun leven een grote impact. Daarnaast hoop ik dat men zich realiseert dat je niet per sé naar school hoeft om te leren. Er zijn allerlei andere manieren voor educatie. Staar je dus niet blind op het standaard plaatje, want daar help je ouders en kinderen niet mee. En wees ook niet bang dat een kind dat niet naar school gaat zijn sociale wereld mist, want die kan ook op andere manieren worden ingevuld. School is niet voor iedereen de plek waar hij ontwikkelt en zich gelukkig voelt.”

Download

Download hier de Sprintkaart (pdf).

Deel jouw ervaring

Ga jij of heb jij de Sprintkaart gebruikt om een oplossing te vinden? De initiatiefnemers van de Sprintkaart zijn benieuwd naar jouw ervaringen en ontvangen graag je feedback. Neem hiervoor contact op met Fia Sanders: fia@fiasanders.nl.