Noah wil geen hulp (meer)

Noah wil geen hulp meer. Hij heeft negatieve ervaringen met zorgverleners en voelt zich niet begrepen. Zijn familie maakt zich zorgen en raakt overbelast. Noah leeft geïsoleerd en heeft moeite om voor zichzelf te zorgen.

Noah is niet één persoon, maar representeert 'zorgmijders', zoals zij in zorgjargon heten. Het gaat om mensen met problemen op meerdere levensgebieden. Zij vragen zelf niet om hulp of accepteren geen hulp.

Achtergrondinformatie

Mensen als Noah hebben negatieve ervaringen met hulpverlening en voelen zich niet serieus genomen.
Ze leven vaak geïsoleerd, hebben moeite om hun leven op orde te houden en laten weinig mensen toe.
Ondanks signalen van verwaarlozing en psychische problemen vinden ze zelf dat ze geen hulp nodig hebben.
De familie maakt zich zorgen, raakt overbelast en voelt zich machteloos.

Er is vaak sprake van:

Een geschiedenis van hulpverlening die niet goed heeft uitgepakt en het vertrouwen in professionals heeft aangetast.
Meerdere pogingen tot samenwerking, maar telkens het gevoel overvraagd of niet begrepen te worden.
Periodes van sociaal isolement, conflicten met familie en moeite om structuur in het dagelijks leven aan te brengen. Ook onverklaarbare letsels, kapotte spullen en vervuiling komen voor, net als gezondheidsproblemen door slechte therapietrouw/medicijngebruik.
Schulden, overlast in de buurt en het risico op dak- en thuisloosheid.

Mensen als Noah worden in het zorgjargon vaak aangeduid als ‘zorgmijder’: accepteert geen hulp en is moeilijk bereikbaar.
De familie maakt zich zorgen en raakt overbelast door het uitblijven van ondersteuning.
Noah kan niet goed voor zichzelf zorgen, maar ervaart zelf geen hulpvraag of noodzaak tot ondersteuning.

Mogelijke redenen waarom Noah hulp mijdt:

Hij krijgt niet de hulp die hij zelf nodig vindt.
Hij kan de kosten niet betalen.
Het duurt veel te lang voordat hij hulp kan krijgen (wachtlijsten).
Hij heeft geen vertrouwen in de hulpverlening. Hij heeft bijvoorbeeld negatieve ervaringen met hulpverleners en voelt zich niet serieus genomen.
Hij vindt hulp niet nodig.

Noah mijdt hulp door:

De suggestie te wekken dat alles goed gaat.
Geen hulpverleners binnen te laten.
Agressief te reageren op hulpverleners.

Richtlijn

Richtlijn zorgmijding in de eerste lijn (Trimbos Instituut) voor het signaleren en omgaan met zorgmijding in de eerste lijn.

Handvatten voor professionals die werken met mensen die zorg mijden of missen, zoals wijkverpleegkundigen, POH-GGZ en sociaal werkers.
Nadruk op vroegsignalering, contact leggen zonder druk, en het versterken van het netwerk van de cliënt.
Zie ook: Samenvattingskaart Richtlijn Zorgmijders (voor cliënten)

Kennisdossier

Het Kennisdossier over bemoeizorg (Mosivie) beschrijft hoe professionals effectief contact kunnen maken met mensen die zelf geen hulp vragen.

Belangrijke elementen zijn: outreachend werken, aansluiten bij de leefwereld van de cliënt, en samenwerken met ketenpartners.
Ook ervaringsdeskundigheid speelt een steeds grotere rol in het bereiken van deze doelgroep.

Verdiepend onderzoek

Verdiepend onderzoek naar zorgmijding (Nivel) waarin onder andere wordt ingegaan op de redenen waarom mensen hulp mijden, en wat professionals kunnen doen om het contact te herstellen. Het rapport biedt inzicht in verschillende typen zorgmijders en benadrukt het belang van maatwerk, vertrouwen en relationele continuïteit.

Mogelijke acties

Acties om tot oplossingen te komen

Zet in op netwerkversterking: wie heeft nog contact met Noah en kan als brug fungeren?
Werk met een woonzorgprofiel om inzicht te krijgen in wat Noah nodig heeft voor een goed leven, los van het bestaande zorgaanbod.
Betrek een ervaringsdeskundige die zelf zorg heeft gemeden en nu anderen helpt om weer in contact te komen met hulpverlening.
Kijk of bemoeizorg (nog/weer) een rol kan spelen (openbare geestelijke gezondheidszorg).
Bij jongeren kan een JIM (Jouw Ingebrachte Mentor) goed werken.

Acties om de oplossing te realiseren

Organiseer een whole system in the room-bijeenkomst zodra een oplossingsrichting zichtbaar wordt. Breng alle betrokken partijen bij elkaar en werk in één of twee sessies stap voor stap naar een concreet plan.

Informatie delen

Weet wat wel en niet kan als het gaat om informatie over de cliënt delen omdat mensen als Noah toestemming kunnen weigeren. Er zijn bijvoorbeeld meer mogelijkheden als het Zorg- en Veiligheidshuis betrokken is.

Wettelijk vertegenwoordiger

Heeft de persoon een vertegenwoordiger (mentor, bewindvoerder of curator)? Zo nee, is er aanleiding om vertegenwoordiging aan te vragen? Willen en kunnen de ouders of andere familieleden dat? Zie de website van Goed vertegenwoordigd voor meer informatie.

Cliëntondersteuner

Een cliëntondersteuner kan de vraag verhelderen en de situatie goed in kaart brengen. Bij mensen als Noah is er vaak (nog) geen zorgindicatie. Zij kunnen een beroep doen op onafhankelijke cliëntondersteuning vanuit de gemeente.

Overzicht van cliëntondersteuning per gemeente.
Overzicht van cliëntondersteuning per zorgkantoor (als de cliënt een Wlz-indicatie heeft).

Een alternatief is een mantelzorgmakelaar die de mantelzorgers - vaak de familie - ondersteunt.

Informatie over mantelzorgmakelaars.

Ontwikkel je professionele vaardigheden

Omgaan met rollen en posities: leer je positie aan de kant te zetten, benoem taken en rollen expliciet, streef naar gelijkwaardigheid in samenwerking en voorkom dat formele posities de zorg voor Noah in de weg zitten.