Omgaan met complexe zorgsituaties
Soms sluit het beschikbare zorgaanbod niet goed aan bij de zorgvraag van een persoon. Of zijn er misverstanden in de communicatie. Als het dan niet lukt om passende zorg te organiseren, spreken we van een complexe zorgsituatie.
'Complex' is wat anders dan 'zwaar'
Het gaat daarbij lang niet altijd om zware zorgvragen. Voor veel zware zorgvragen is goed passend zorgaanbod beschikbaar en is het duidelijk hoe die zorg georganiseerd kan worden. Tegelijkertijd zijn er mensen met lichte zorgvragen die toch vastlopen.
Passende zorg
Passende zorg en ondersteuning is altijd belangrijk:
- Passende zorg kan escalaties voorkomen, zowel lichamelijke gezondheid als bij onbegrepen gedrag.
- Passende zorg kan kosten besparen. De besparingen ontstaan echter vaak niet bij de organisatie die de ondersteuning betaalt. BIjvoorbeeld: passende begeleiding op school of werk kan voorkomen dat een leerling in (duurdere) dagbesteding komt. Of ondersteuning van mantelzorgers kan voorkomen dat iemand in een instelling opgenomen moet worden.
- Bij mensen met onbegrepen gedrag kan passende zorg (ernstige) vrijheidsbeperkingen voorkomen.
Wat is nodig?
Het organiseren van passende zorg of ondersteuning bij complexe zorgvragen vraagt in ieder geval:
- Goed luisteren naar wat iemand nodig heeft.
- Kennis over de ruimte die de wetten en financiering bieden
- De durf om creatieve oplossingen te realiseren
- Een goede samenwerking tussen zorgaanbieders en soms ook financiers
Vaak is maatwerk nodig om tot een passende oplossing te komen.
Om hoeveel mensen gaat het?
De vraag hoeveel mensen vastlopen in de zorg is moeilijk te beantwoorden. Schattingen lopen uiteen van enkele tientallen tot duizenden. Het gaat daarbij niet altijd om complexe zorg; ook mensen met eenvoudige zorgvragen vinden niet altijd passende zorg. Hoe zijn die schattingen te plaatsen?
1. Bijna onoplosbare plaatsingsproblemen
Enkele tientallen hiervan zijn bekend door media-aandacht of contact met de minister of de Tweede Kamer. In de praktijk is het aantal groter: niet iedereen kan of wil in de spotlights staan. Bij deze mensen is voor iedereen helder dat de situatie niet houdbaar is. Maar er is geen passende plek door lange wachtlijsten of omdat de benodigde zorg/plek niet bestaat. Dit gaat zowel om jeugdzorg, beschermd wonen als Wlz-zorg.
2. Vastgelopen situaties waar je wel uitkomt met extra inspanning
Voor een veel grotere groep mensen is wel passende zorg te organiseren, maar niet via de standaard wegen. Omdat regels in de weg zitten, organisaties niet goed samenwerken, de financiering lastig is of omdat gegevens niet worden gedeeld uit (al dan niet terechte) privacy-angst. Hier is anders denken en anders werken van belang. Met een volhardende cliëntondersteuner, zorgaanbieder, financier of andere verschilmaker zijn goede oplossingen te vinden voor deze groep mensen.
3. Regulier oplosbare situaties
Tot slot is er een grote groep mensen verstrikt geraakt in de veelheid aan organisaties en regels. Voor hen is passende zorg via standaard wegen te regelen, maar ze weten niet waar te beginnen. Oplossingen zitten in de sfeer van meer samenhang in de bestaande informatie en meer bekendheid voor cliëntondersteuners.
Extra aandacht is nodig voor mensen die vanuit hun perspectief geen passende zorg krijgen terwijl dat volgens de regels van het systeem wel zo is. Deze mensen voelen zich vaak afhankelijk van het systeem en zullen daardoor niet altijd aan de bel trekken. Dat geeft veel spanning en risico op escalatie als gevolg.
Voorbeeldsituaties (persona's)
De voorbeeldsituaties (persona's) geven een gezicht aan veelvoorkomende situaties waarin ee zorgsituatie complex kan worden.